Neuropatia obwodowa indukowana chemioterapią (CIPN) to jedno z najtrudniejszych powikłań terapii onkologicznej. Może utrzymywać się miesiące lub lata po zakończeniu leczenia, znacząco obniżając jakość życia pacjentów. Objawia się bólem neuropatycznym, pieczeniem, mrowieniem, osłabieniem czucia, a niekiedy nadwrażliwością tak silną, że nawet lekki dotyk powoduje dolegliwości. Klasyczne leki neurologiczne często zapewniają jedynie częściową ulgę, co skłania pacjentów i lekarzy do poszukiwania nowych metod. Układ endokannabinoidowy, który moduluje przewodnictwo bólowe, zyskuje coraz większe znaczenie w tym kontekście. CBD i THC mają udokumentowany wpływ na przewlekły ból neuropatyczny, choć ich skuteczność w CIPN zależy od indywidualnych cech pacjenta, rodzaju chemioterapii i stopnia uszkodzenia nerwów.

Najważniejsze wnioski:

• Ból neuropatyczny po chemioterapii reaguje szczególnie dobrze na połączenie CBD (działanie przeciwzapalne i modulujące) oraz małych dawek THC (przeciwbólowe).

• Kannabinoidy mogą zmniejszać nadpobudliwość włókien nerwowych i redukować objawy takie jak pieczenie, allodynia czy drętwienie.

• Terapia wymaga ostrożnego dawkowania, ponieważ pacjenci onkologiczni różnią się wrażliwością na THC po intensywnym leczeniu.

• Formy inhalacyjne często sprawdzają się w bólach ostrych i palących, a olejki w bólach ciągłych i przewlekłych.
  

Spis treści:

1. Czym jest neuropatia po chemioterapii?

2. Jak układ endokannabinoidowy moduluje ból neuropatyczny

3. Rola CBD w łagodzeniu objawów CIPN

4. THC jako uzupełnienie terapii – kiedy pomaga, a kiedy nie?

5. Formy podania i dawkowanie praktyczne

6. Którzy pacjenci mogą odnieść największą korzyść?
   

Czym jest neuropatia po chemioterapii?

CIPN pojawia się najczęściej po lekach takich jak paklitaksel, cisplatyna, oksaliplatyna czy winkrystyna. Dochodzi do uszkodzenia włókien nerwowych, zaburzeń przewodnictwa i wzrostu wrażliwości receptorów bólowych. Objawy mogą być bardzo zróżnicowane — od lekkiego drętwienia po silne bóle palące, porównywane do „prądu” lub „igieł pod skórą”. Co ważne, nawet po zakończeniu leczenia uszkodzenia nerwowe mogą się utrzymywać, a u części pacjentów narastać.

Jak układ endokannabinoidowy moduluje ból neuropatyczny

Receptory CB1 i CB2 uczestniczą w regulacji przewodnictwa bólowego. W neuropatii obserwuje się wzrost pobudliwości neuronów, który kannabinoidy mogą częściowo hamować. CBD dodatkowo działa przeciwzapalnie, redukując neuroinflamację — ważny element CIPN. THC natomiast wpływa na centralne przetwarzanie bólu, modulując progi bólowe i zmniejszając subiektywne odczucie cierpienia. Razem mogą zmniejszać intensywność objawów i poprawiać tolerancję wysiłku oraz snu.

Rola CBD w łagodzeniu objawów CIPN

CBD jest dobrze tolerowane i może zmniejszać nadwrażliwość włókien nerwowych. Pacjenci często zauważają redukcję pieczenia, zmniejszenie uczucia „gorących stóp”, a także poprawę czucia głębokiego. CBD nie działa odurzająco, dlatego może być stosowane również w ciągu dnia — szczególnie ważne w CIPN, która często utrudnia normalne funkcjonowanie i aktywność fizyczną. Dodatkowo CBD może wpływać na obniżenie lęku związanego z przewlekłym bólem, co zwiększa komfort terapii.

THC jako uzupełnienie terapii – kiedy pomaga, a kiedy nie?

THC może być skuteczne, zwłaszcza w neuropatii o charakterze palącym i elektryzującym. Już niewielkie dawki (1–2 mg w inhalacji) mogą przynieść istotną ulgę. Jednak nie każdy pacjent onkologiczny toleruje THC tak samo: u części mogą pojawić się zawroty głowy, nadmierne rozluźnienie czy dyskomfort psychiczny. Dlatego terapię zwykle rozpoczyna się od CBD, a THC wprowadza stopniowo, monitorując reakcję.

Formy podania i dawkowanie praktyczne

• Waporyzacja: działa szybko i sprawdza się przy bólach ostrych, napadowych, „palących”.

• Olejki doustne: preferowane w bólach przewlekłych, kiedy objawy są stałe lub nasilają się wieczorem.

• Maści i żele z CBD: pomocniczo przy nadwrażliwości skóry.
  Najlepiej zaczynać od bardzo małych dawek i dostosowywać je w zależności od intensywności objawów oraz tolerancji pacjenta.
  

Kto może odnieść największą korzyść?

Z terapii kannabinoidami najczęściej korzystają pacjenci, którzy:

• mają objawy palące i drętwienie nasilające się wieczorem,

• nie reagują na gabapentynę, duloksetynę czy pregabalinę,

• odczuwają lęk i napięcie nasilające ból neuropatyczny,

• dobrze tolerują CBD i niewielkie dawki THC.
  

FAQ

Czy kannabinoidy cofają uszkodzenia nerwów?
Nie, ale mogą wyraźnie zmniejszać objawy i poprawiać funkcjonowanie.

Czy można je stosować w trakcie aktywnej chemioterapii?
Decyzję powinien podjąć lekarz — wiele zależy od leku, dawki i stanu pacjenta.

Czy THC jest konieczne?
Nie zawsze — część pacjentów dobrze reaguje na samo CBD.

Podsumowanie

Neuropatia po chemioterapii jest trudnym powikłaniem, a klasyczne leki często nie przynoszą pełnej ulgi. CBD i THC mogą być cennym wsparciem, szczególnie w objawach palących, mrowieniu i nadwrażliwości nerwowej. Terapia wymaga jednak indywidualizacji, ostrożnego dawkowania i monitorowania, aby zapewnić pacjentowi komfort i bezpieczeństwo.