Stwardnienie rozsiane – przewlekła choroba, która stanowi wyzwanie dla współczesnej medycyny

SM to choroba układu nerwowego, której przyczyny nie są znane. Powoduje nieprawidłowości w przekazywaniu impulsów nerwowych, co prowadzi do niedowładu kończyn, zaburzeń czucia czy widzenia. W przypadku tego schorzenia stosuje się jedynie leczenie objawowe. 

SM to stosunkowo rzadka choroba, na którą w Polsce cierpi obecnie około 45 tysięcy osób. Usłyszenie takiej diagnozy z ust lekarza bardzo często traktowane jest jak wyrok, ponieważ choroba z czasem prowadzi do niepełnosprawności, a dostępne obecnie leczenie sprowadza się do łagodzenia objawów. Sprawdź, co trzeba wiedzieć o stwardnieniu rozsianym.

Co to jest stwardnienie rozsiane? 

SM, czyli stwardnienie rozsiane to przewlekła choroba, która atakuje układ nerwowy. Określenie „rozsiane” wywodzi się z tego, że uszkodzenia są wieloogniskowe, porozsiewane po całym organizmie.

SM to choroba przewlekła, której objawy – a także ich nasilenie – postępują na przestrzeni lat. Schorzenie to nadal pod wieloma względami stanowi zagadkę dla lekarzy i naukowców. Wyróżnia się następujące postacie SM:

• rzutowo-remisyjną;
• pierwotnie postępującą;
• wtórnie postępującą;
• postępująco-nawracającą.

Stwardnienie rozsiane – przyczyny

Niestety, pomimo wielu lat badań, przyczyny SM ciągle jeszcze nie zostały dokładnie określone. Obecnie najczęściej jest uznawane za chorobę autoimmunologiczną, czyli taką, w której za niszczenie komórek układu nerwowego odpowiedzialny jest układ odpornościowy. 

W SM zniszczeniu ulegają komórki:

• nerwowe (neurony),
• glejowe (oligodendrocyty),
• odpornościowe mózgu (mikroglej).

Uszkodzenie otoczki mielinowej w komórkach sprawia, że nie są one w stanie prawidłowo przekazywać impulsów w mózgowiu i rdzeniu kręgowym.

Obecnie w środowisku medycznym i naukowym toczą się dyskusje na temat tego, co może wpływać na ujawnienie się choroby. Statystyki pokazują, że w zdecydowanej większości przypadków dotyczy ona osób pełnoletnich między dwudziestym a czterdziestym rokiem życia. Nieco częściej na SM zapadają kobiety niż mężczyźni. 

Przyczyny SM – czynnik genetyczny

W dyskusjach o przyczynach stwardnienia rozsianego często podnoszona jest kwestia ewentualnego dziedziczenia. Obecnie nie ma twardych dowodów na poparcie tej tezy, jednakże według niektórych badań przeprowadzonych wśród krewnych pierwszego stopnia osób chorych, rozwój SM jest zdecydowanie szybszy. 

Przyczyny SM – czynnik środowiskowy

Według statystyk na stwardnienie rozsiane chorują przede wszystkim osoby, które zamieszkują tereny oddalone od równika. Spośród czynników, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania na SM, wymienia się niedobór witaminy D, zanieczyszczenie środowiska, problemy hormonalne czy dietę bogatą w produkty wysoko przetworzone. 

SM – objawy

Objawy stwardnienia rozsianego najczęściej pojawiają się po raz pierwszy na wiele lat przed postawieniem diagnozy. Zazwyczaj są one bardzo nieswoiste. Z czasem pojawiają się problemy natury neurologicznej, których nasilenie zależne jest od tego, w jakim obszarze dochodzi do uszkodzenia komórek. 

Wczesne objawy stwardnienia rozsianego

Jako pierwsze pojawiają się objawy, które bardzo łatwo przeoczyć, ponieważ są one niejednoznaczne i nie występują w równym nasileniu u wszystkich chorych. Spośród najczęściej opisywanych wczesnych objawów SM wymienić można: 

• poczucie przemęczenia,
• problemy z koncentracją,
• rozchwianie emocjonalne,
• zaburzenia widzenia,
• zawroty głowy,
• drętwienie kończyn.

Jak widać, wczesne objawy SM można bardzo łatwo przeoczyć lub po prostu zrzucić je na karb konsekwencji życia w ciągłym ruchu czy przewlekłym stresie. Często zdarza się, że pacjenci są w stanie skojarzyć fakty dopiero po wielu latach, kiedy otrzymują potwierdzoną badaniami diagnozę. 

SM – objawy neurologiczne

Objawy stwardnienia rozsianego są liczne i dotyczą bardzo wielu obszarów organizmu – praktycznie wszystkich tych, za które odpowiada układ nerwowy. Mowa tu o kwestiach, takich jak:

• problemy z koordynacją,
• utrata równowagi,
• nadwrażliwość na ciepło,
• drętwienie,
• mrowienie,
• niewyraźna mowa,
• spowolniona mowa,
• zaburzenia widzenia,
• zapalenie nerwu wzrokowego,
• ból oczu,
• zaburzenia erekcji,
• obniżenie nastroju,
• zaburzenia napięcia mięśniowego (spastyczność),
• przewlekłe i dojmujące zmęczenie

SM – diagnostyka

Współczesna medycyna pozwala precyzyjnie zdiagnozować SM przede wszystkim na podstawie rezonansu magnetycznego mózgu, który pokazuje zmiany demielinizacyjne. Często dodatkowo pobierany jest płyn mózgowo-rdzeniowy, który analizuje się pod kątem badania immunoglobulin.

SM – choroba leczona objawowo 

Niestety, pomimo rozwoju współczesnej medycyny, przyczynowe, a tym samym skuteczne, leczenie stwardnienia rozsianego nie jest obecnie możliwe. Wynika to przede wszystkim z faktu, że znalezienie konkretnego czynnika, który wywołał chorobę u danego pacjenta, nie jest jeszcze wykonalne. 

SM jest więc chorobą leczoną przede wszystkim objawowo. Pacjent, u którego zdiagnozowano jedną z postaci tej choroby, powinien być na bieżąco monitorowany przez lekarza neurologa. 

Podczas tak zwanych rzutów, czyli okresów nasilenia objawów, stosowana jest farmakoterapia lekami steroidowymi. Zmniejszają one reakcje zapalne w ogniskach choroby i przynoszą ulgę pacjentowi. Jeżeli symptomy są bardzo nasilone, czasami konieczne jest zastosowanie leków immunosupresyjnych.

Leczenie SM a higiena życia

Lekarze podkreślają, że w łagodzeniu przebiegu choroby, jaką jest SM, zdecydowanie pomaga zachowanie zrównoważonego i względnie zdrowego stylu życia. Pacjentom przede wszystkim odradza się wykonywanie zawodów, które sprzyjają przewlekłemu stresowi. Bardzo ważna jest higiena snu oraz unikanie potencjalnych infekcji. 

Coraz częściej do leczenia objawowego podchodzi się bardziej holistycznie. Współczesne badania pokazują, że na wzrost komfortu pacjenta z SM często wpływa terapia medyczną marihuaną, która dobrze sprawdza się na przykład w walce ze spastycznością.

Stwardnienie rozsiane – podsumowanie

SM to przewlekła choroba, na którą nie ma obecnie skutecznego lekarstwa. Współczesna medycyna poczyniła jednak ogromne postępy w obszarze łagodzenia objawów i tym samym przedłużania życia pacjenta we względnym komforcie. 

Można mieć nadzieję, że w najbliższych latach badania naukowe pozwolą precyzyjnie odpowiedzieć na pytania o genezę choroby, a tym samym na jej skuteczniejsze leczenie. Tymczasem warto zwracać uwagę na nowinki ze świata naukowego, ponieważ znaleźć można tam wskazówki na poprawę komfortu życia pacjenta z SM.