Szukając informacji na temat systemu endokannabinoidowego, zastanawiasz się pewnie, czym właściwie jest. Skąd pochodzi ta nazwa, która już przy próbie jej wymówienia budzi takie trudności? Dlaczego, skoro jest tak ważny, nie uczymy się o nim w szkole? Sprawdź!
Układ endokannabinoidowy występuje u każdego człowieka. Podobnie jak inne układy w naszym organizmie (np. układ oddechowy, hormonalny, nerwowy) pełni ściśle określone funkcje. Współdziałając z nimi, utrzymuje nasz organizm w homeostazie, czyli równowadze.
Należy podkreślić, że bez układu endokannabinoidowego nie moglibyśmy żyć!
Ze względu na to, że został odkryty dopiero na początku lat 90., nadal mało o nim wiemy. Nie odnajdziemy wielu informacji na jego temat w podręcznikach do biologii, ponieważ wciąż stanowi zagadkę. Naukowcy nadal poznają jego funkcje i wpływ na prawidłowe działanie naszego organizmu. Co chwilę odkrywane są nowe zależności pomiędzy układem endokannabinoidowym a występowaniem wielu chorób i patologii.
Układ endokannabinoidowy – co to jest?
Układ endokannabinoidowy to złożony system, który jest odpowiedzialny za utrzymanie homeostazy, czyli równowagi naszego ciała. Mimo że lecznicze właściwości konopi znane są ludzkości od tysięcy lat i już 2000 lat p.n.e chiński cesarz opisał ich terapeutyczna moc w pierwszej farmakopei, to układ endokannabinoidowy został odkryty dopiero w 1992 roku!
Historia rozpoczyna się w 1964 roku, kiedy to izraelski profesor Raphael Mechoulam razem ze swoimi współpracownikami po raz pierwszy wyizolował kannabinoidy z haszyszu. To właśnie odkrycie THC i CBD rozpoczęła trwające do dziś badania nad systemem endokannabinoidowym i jego wpływem na funkcjonowanie organizmu.
Kannabinoidy to związki występujące w konopiach. Jak dotąd wiemy, że układ endokannabinoidowy odgrywa rolę w regulowaniu szeregu funkcji i procesów, w tym wpływa na:
- sen,
- odczuwanie bólu,
- łaknienie i apetyt,
- pamięć,
- rozmnażanie i płodność,
- nastrój (kannabinoidy pełną kluczową rolę w odczuwaniu tzw. „runner’s high” – „euforii biegacza”. To nagłe uderzenie euforii, delikatnego znieczulenia i uczucia błogości podczas uprawiania sportu),
- funkcje rozrodcze,
- regulację cyklu komórkowego,
- homeostazę (czyli równowagę biologiczną organizmu).
Śmiało można stwierdzić, że układ endokannabinoidowy reguluje Twój organizm. Istnieje i jest aktywny w Twoim organizmie, nawet jeśli nie używasz marihuany.
Układ endokannabinoidowy – z czego się składa?
Układ endokannabinoidowy obejmuje trzy podstawowe składniki:
- endokannabinoidy,
- receptory
- enzymy.
Endokannabinoidy
Endokannabinoidy to substancje wytwarzane przez nasz organizm, które mają taką samą budowę jak kannabinoidy występujące w konopiach indyjskich (THC i CBD). Dotychczas odkryto dwa rodzaje endokannabinoidów syntezowanych w naszym ciele:
- anandamid (AEA),
- 2-arachidonoiloglicerol (2-AG).
Pomagają one w utrzymaniu płynnego działania funkcji wewnętrznych.
Receptory endokannabinoidowe
Rozsiane są w naszym całym organizmie. Endokannabinoidy mają zdolność łączenia się z nimi na zasadzie „zamka i klucza” i wpływania na określone funkcje.
Istnieją dwa główne receptory endokannabinoidowe:
- receptory CB1 – znajdują się głównie w ośrodkowym układzie nerwowym,
- Receptory CB2 – znajdują się głównie w obwodowym układzie nerwowym, zwłaszcza w komórkach odpornościowych.
Endokannabinoidy mogą wiązać się z dwoma rodzajami receptorów. Gdy endokannabinoidy łączą się z receptorami CB1, będą wpływać na łagodzenie dolegliwości bólowych czy poprawiać jakość snu. W przypadku gdy endokannabinoidy połączą się z receptorami CB2 w komórkach odpornościowych, będą miały zdolność łagodzenia stanu zapalnego i modulacji układu immunologicznego.
Enzymy
Enzymy są odpowiedzialne za rozkład endokannabinoidów po spełnieniu swojej funkcji. Odpowiadają za to dwa główne enzymy:
- hydrolaza amidu kwasu tłuszczowego, która rozkłada AEA,
- kwasowa lipaza monoacyloglicerolowa, która zazwyczaj rozkłada 2-AG.
Jakie funkcje ma układ endokannabinoidowy?
Układ endokannabinoidowy jest skomplikowany, a eksperci nie ustalili jeszcze, jak dokładnie działa. Mimo szeroko zakrojonych badań nadal nie wiemy, jakie są wszystkie jego potencjalne funkcje. Na pewno wiąże się on z następującymi procesami:
- apetyt i trawienie,
- metabolizm,
- chroniczny ból,
- zapalenie i inne reakcje układu odpornościowego,
- nastrój,
- uczenie się i pamięć,
- kontrola motoryki,
- sen,
- funkcja układu sercowo-naczyniowego,
- wzrost i remodeling układu kostnego,
- regeneracja układu mięśniowego,
- czynność wątroby,
- kontrola funkcji układu rozrodczego.
Wszystkie te funkcje przyczyniają się do homeostazy, która odnosi się do stabilności twojego środowiska wewnętrznego. Na przykład, jeśli jakaś zewnętrzna siła (taka jak ból spowodowany urazem lub gorączka) zaburza homeostazę organizmu, układ endokannabinoidowy uruchamia się, aby pomóc Twojemu ciału wrócić do równowagi. Dziś eksperci uważają, że utrzymanie homeostazy to podstawowa rola układu endokannabinoidowego.
Jaki wpływ na układ endokannabinoidowy ma THC?
Tetrahydrokannabinol (THC) to jeden z głównych i najbardziej znanych kannabinoidów występujących w konopiach indyjskich (Cannabis indica) Zazwyczaj kojarzony jest z właściwościami odurzającymi, ale nic bardziej mylnego! THC, łącząc się z receptorami naszego układu endokannabinoidowego, wpływa na zmniejszenie dolegliwości bólowych, a jego uspokajające działanie korzystnie wpływa na przebieg terapii zaburzeń snu, pomaga też w sytuacjach nadmiernego stresu. Ponadto jego działanie pobudzające apetyt wykorzystywane jest u osób wyniszczonych z chorobą nowotworową czy AIDS.
Jaki wpływ na układ endokannabinoidowy ma CBD?
Kannabidiol (CBD) to jeden z ponad 100 innych kannabinoidów występujących w konopiach. W przeciwieństwie do THC nie ma właściwości narkotycznych, za to wykazuje wiele działań terapeutycznych. CBD ma właściwości przeciwpsychotyczne, przeciwlękowe, przeciwdrgawkowe i przeciwzapalne. Na rynku występuje wiele produktów (kapsułki, olejki, ekstrakty) zawierające wyekstrahowany kannabidiol. Eksperci nie są do końca pewni, jak CBD współdziała z układem endokannabinoidowym. Wiadomo, że nie wiąże się z receptorami CB1 lub CB2 tak, jak robi to THC. Zamiast tego wielu uważa, że CBD działa poprzez zapobieganie rozkładowi endokannabinoidów. Dzięki temu mają większy wpływ na twoje ciało. Inni uważają, że CBD wiąże się z receptorem, który nie został jeszcze odkryty.
Chociaż szczegóły tego, jak działa CBD, są nadal przedmiotem debaty, badania sugerują, że może pomóc w uśmierzaniu bólu, nudności i innych objawów związanych z wieloma schorzeniami.
Niedobór endokannabinoidów
Badania prowadzone na modelach zwierzęcych wykazują zależność między niedoborem wytwarzanych przez nasz organizm kannabinoidów a występowaniem niektórych schorzeń. Wydaje się, że niedobór endokannabinoidów może przyczyniać się do braku efektów terapeutycznych w leczeniu wielu chorób np. migren, fibromialgii czy zespołu jelita drażliwego. Często schorzenia te są oporne na leczenie.
W takiej sytuacji wydaje się zasadna suplementacja egzogennych kannabinoidów pochodzących z konopii indyjskich. Fitokannabinoidy (THC i CBD) mają analogiczną budowę do tych produkowanych przez nasz organizm. Dzięki temu, niejako „oszukując” nasz organizm, mogą łączyć się z receptorami CB1 i CB2 układu endokannabinoidowego.
Mimo że badania trwają i wiele aspektów układu endokannabinoidowego wciąż stanowi zagadkę dla naukowców i badaczy, bezsprzecznie odgrywa on ogromną rolę w utrzymaniu stabilności procesów fizjologicznych w naszym organizmie. Liczne badania kliniczne potwierdzają korzystny wpływ stosowania medycznej marihuany w terapii wielu schorzeń. Bardzo często dołączenie konopi indyjskich do klasycznej terapii pozwala na zmniejszenie dawek leków (np. w leczeniu bólu), zmniejszenie intensywności i częstości wystąpienia dolegliwości i poprawia jakość życia.
Bibliografia:
- Gaoni Y, Mechoulam R. Isolation, structure and partial synthesis of an active constituent of Hashish. Journal of the American Chemical Society. 1964;86:1646–1647
- Devane WA, Dysarz FA, 3rd, Johnson MR, Melvin LS, Howlett AC. Determination and characterization of a cannabinoid receptor in rat brain. Molecular Pharmacology. 1988;34:605–613.
- Matsuda LA, Lolait SJ, Brownstein MJ, Young AC, Bonner TI. Structure of a cannabinoid receptor and functional expression of the cloned cDNA. Nature. 1990;346:561–564.
- Munro S, Thomas KL, Abu-Shaar M. Molecular characterization of a peripheral receptor for cannabinoids. Nature. 1993;365:61–65.
- Devane WA, Hanus L, Breuer A, Pertwee RG, Stevenson LA, Griffin G, Gibson D, Mandelbaum A, Etinger A, Mechoulam R. Isolation and structure of a brain constituent that binds to the cannabinoid receptor. Science. 1992;258:1946–1949.
- Mechoulam R, Ben-Shabat S, Hanus L, Ligumsky M, Kaminski NE, Schatz AR, Gopher A, Almog S, Martin BR, Compton DR, Pertwee RG, Griffin G, Bayewitch M, Barg J, Vogel Z. Identification of an endogenous 2-monoglyceride, present in canine gut, that binds to cannabinoid receptors. Biochemical Pharmacology. 1995;50:83–90.
- Sugiura T, Kondo S, Sukagawa A, Nakane S, Shinoda A, Itoh K, Yamashita A, Waku K. 2-Arachidonoylglycerol: a possible endogenous cannabinoid receptor ligand in brain. Biochemical and Biophysical Research Communications. 1995;215:89–97.
- Wilson RI, Nicoll RA. Endogenous cannabinoids mediate retrograde signalling at hippocampal synapses. Nature. 2001;410:588–592.
- Ohno-Shosaku T, Maejima T, Kano M. Endogenous cannabinoids mediate retrograde signals from depolarized postsynaptic neurons to presynaptic terminals. Neuron. 2001;29:729–738.
- Freund TF, Katona I, Piomelli D. Role of endogenous cannabinoids in synaptic signaling. Physiological Reviews. 2003;83:1017–1066.
