Kannabinoidy — czym są i jak działają na organizm człowieka?
Co to są kannabinoidy?
Kannabinoidy to grupa organicznych związków chemicznych, które mają zdolność regulowania funkcjonowania receptorów kannabinoidowych znajdujących się w organizmie ssaków, w tym człowieka. Receptory kannabinoidowe w naszym ciele tworzą sieć nazywaną układem endokannabinoidowym (ESC, Endocannabinoid system).
Kannabinoidy to grupa organicznych związków chemicznych, które mają zdolność regulowania funkcjonowania receptorów kannabinoidowych znajdujących się w organizmie ssaków, w tym człowieka. Receptory kannabinoidowe w naszym ciele tworzą sieć nazywaną układem endokannabinoidowym (ESC, Endocannabinoid system).
Ze względu na pochodzenie, kannabinoidy dzielimy na 3 grupy:
- endokannabinoidy: kannabinoidy wytwarzane przez organizm człowieka
- fito kannabinoidy: kannabinoidy pochodzenia roślinnego
- kannabinoidy syntetyczne: związki chemiczne wytworzone przez człowieka, które wykazują podobną budowę i działanie do kannabinoidów endo- i egzogennych.
Układ endokannabinoidowy a kannabinoidy konopne
Układ endokannabinoidowy, z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania organizmu, pełni równie ważną rolę, co układ pokarmowy czy oddechowy. Mimo to został odkryty dopiero w 1988 roku przez profesora Raphaela Mechoulama, który poświęcił całą karierę badawczą na zgłębianie tajemnic, jakie wciąż kryją przez nauką konopie.
W latach 60 XX wieku profesor Mechoulam jako pierwszy wyizolował oraz zmapował dwa najpopularniejsze kannabinoidy. W kolejnych latach, badając fito kannabinoidy konopne, zauważył, że istnieje sieć receptorów, dla których są one agonistami (substancjami, które łączą się z receptorem i wywołują reakcję komórkową).
Okazało się, że układ endokannabinoidowy pełni kluczową rolę w utrzymywaniu równowagi (homeostazy) w organizmie człowieka, między innymi regulując pracę układów nerwowego, endokrynnego oraz immunologicznego. Unikalne i wielokierunkowe działanie ESC sprawia, że regulując jego pracę, jesteśmy w stanie wpływać na wiele różnych procesów zachodzących w organizmie, w tym hamować rozwój chorób.
Gorąco polecamy film dokumentalny “The Scientist” opowiadający o pracy badawczej profesora Raphaela Mechoulama.
W skład układu endokannabinoidowego wchodzą:
- receptory kannabinoidowe:
Receptory to białka znajdujące się na powierzchni komórek, które wykrywają sygnały z otoczenia i mogą być aktywowane lub blokowane przez substancje chemiczne znajdujące się w organizmie. Receptory kannabinoidowe reagują na kannabinoidy, zarówno te wytwarzane przez organizm (endokannabinoidy), jak i te dostarczone z zewnątrz (egzo kannabinoidy).
Jak dotąd, najlepiej opisane zostały dwa receptory kannabinoidowe: CB(1) oraz CB(2). Pierwsze znajdują się w największym zagęszczeniu w mózgu – w podwzgórzu i ciele migdałowatym, czyli w rejonach odpowiedzialnych min. za przetwarzanie emocji, pamięć oraz kontrolę apetytu. Drugie z nich występują głównie w układzie immunologicznym i obwodowym układzie nerwowym.
- endokannabinoidy:
Endokannabinoidy to kannabinoidy wytwarzane przez organizm człowieka, są neurotransmiterami odpowiedzialnymi za aktywację lub hamowanie receptorów układu. Działają przeciwzapalnie, odgrywają ważną rolę w neuroprzekaźnictwie oraz aktywizacji układu odpornościowego.
Dwa najważniejsze endokannabinoidy to anandamid (AEA) oraz 2-arachidonoiloglicerol (2-AG).
- enzymy metaboliczne:
Enzymy odpowiedzialne za biosyntezę i degradację związków, które wiążą się z receptorami ESC.
Fito kannabinoidy konopne
Fito kannabinoidy – naturalne kannabinoidy – są rozpuszczalnymi w tłuszczach związkami produkowanymi przede wszystkim przez rośliny z rodzaju Cannabis (Cannabis sativa L., Cannabis indica). Największa ilość fito kannabinoidów znajduje się w żeńskich kwiatach konopi, są wytwarzane przez gruczołowe włoski wydzielające żywicę.
Jak dotąd naukowcy zidentyfikowali około 100 fito kannabinoidów konopnych. Najbardziej znane i najlepiej przebadane z nich to:
- CBG (kannabigerol)
- THC (9-delta-tetrahydrokannabinol)
- CBC (kannabichromen)
- CBN (kannabinol)
- THCV (tetrahydrokannabivarin)
- THCA (kwas tertahydrokannabinolowy)
Działanie kannabinoidów roślinnych w terapii różnych chorób
Kannabinoidy roślinne, czyli fito kannabinoidy, mają zdolność regulacji układu endokannabinoidowego, który z kolei związany jest ze wieloma skomplikowanymi procesami zachodzącymi w organizmie człowieka. Naukowcy od lat skupiają uwagę na fito kannabinoidach konopnych, starając się zbadać ich mechanizm działania oraz potencjał terapeutyczny w odniesieniu do wielu różnych dolegliwości, np. bólu, terapii nowotworów, depresji, zaburzeniach lękowych czy demencji.
Mechanizm działania fito kannabinoidów konopnych w wybranych chorobach i dolegliwościach:
- ból:
Kannabinoidy naturalne np. THC aktywują receptory CB(1) i CB(2) i zmniejszają przetwarzanie sygnałów bólowych – regulują wydzielanie neuroprzekaźników odpowiedzialnych za reakcję bólową, co umożliwia opanowanie poziomu bólu.
Więcej informacji na temat leczenia bólu z użyciem kannabinoidów znajduje się w artykule: Marihuana medyczna w leczeniu przewlekłego bólu i innych zaburzeń: nieporozumienia i fakty.
- depresja:
Badania kwestionariuszowe przeprowadzone wśród pacjentów leczących depresję medyczną marihuaną wykazały, że pacjenci po zastosowaniu naturalnych kannabinoidów konopnych raportowali o 4 punkty (w 10-punktowej skali) słabsze symptomy i lepsze samopoczucie, niż przed rozpoczęciem stosowania kannabinoidów.
- nowotwory:
Zgodnie z obowiązującym aktualnie sposobem myślenia o nowotworach, są to choroby genów i układu odpornościowego. Kannabinoidy wzmacniają układ immunologiczny i za pośrednictwem układu endokannabinoidowego, aktywuje go do działania – między innymi do rozpoznania nowotworu jako zagrożenia i zablokowania podziałów komórkowych w zmienionej nowotworowo tkance.
- choroba Alzheimera:
Działanie neuroprotekcyjnie oraz regulowanie funkcjonowania mikrogleju, który jest narażony na nadmierne pobudzenie i stan zapalny w chorobie Alzheimera. W badaniu przeprowadzonym na myszach udało się zaobserwować, że kannabinoidy wspierają regenerację uszkodzonych w chorobie komórek mózgowych oraz pomaga pacjentom odzyskiwać utracone funkcje poznawcze i spowalnia rozwój choroby.
Kannabinoidy naturalne a kannabinoidy syntetyczne
Syntetyczne kannabinoidy to związki chemiczne wytwarzane przez człowieka w warunkach laboratoryjnych. Podobnie jak naturalne kannabinoidy, syntetyki mają zdolność aktywizacji lub hamowania receptorów układu endokannabinoidowego, czyli regulacji funkcjonowania organizmu. Swoją budową i mechanizmem działania “naśladują” fito kannabinoidy np. THC.
Syntetyczne substancje naśladujące psychoaktywne działanie THC stały się głównym składnikiem “udających” marihuanę dopalaczy, których przedawkowanie to plaga wśród młodych osób. Amerykańskie Stowarzyszenie Centrów Kontroli Zatruć (AAPCC) stworzyło listę skutków niepożądanych palenia suszu ziołowego zawierającego syntetyczne kannabinoidy: lęk, niepokój, wymioty, mdłości, drgawki, halucynacje, sile odurzenie.
Jednocześnie, od wielu lat trwają badania naukowe mające na celu ustalenie mechanizmów działania syntetycznych kannabinoidów oraz ich dawek terapeutycznych w leczeniu różnych chorób.
Leki zawierające kannabinoidy
Na całym świecie prowadzonych jest obecnie około 400 badań klinicznych z udziałem pacjentów w terapii medyczną marihuaną. Najwięcej badań prowadzonych jest w Stanach Zjednoczonych, natomiast najlepiej opisane jest zastosowanie medycznej marihuany w terapii bólu, stwardnienia rozsianego oraz jako wsparcie dla pacjentów w trakcie chemioterapii (łagodzenie skutków niepożądanych).
W wielu krajach na świecie leki zawierające kannabinoidy sprzedawane są w aptekach. W Polsce medyczna marihuanę w aptece można kupić od 2018 roku, rok wcześniej prawo umożliwiło lekarzom wypisywanie recept na medyczną marihuanę.
Medyczna marihuana zawierająca naturalne kannabinoidy konopne produkowana jest tak samo, jak wszystkie inne leki. Spełnia międzynarodowe normy bezpieczeństwa i czystości mikrobiologicznej, podlega takiej samej kontroli, jak wszystkie inne substancje zarejestrowane jako leki. Jako że w przypadku fito kannabinoidów i medycznej marihuany leki są pochodzenia roślinnego, sam proces uprawy, zbiorów i suszenia podlega ścisłej kontroli.
By dowiedzieć się, czy możesz uzyskać receptę na medyczną marihuanę, zarejestruj się na wizytę lekarską w Centrum Medycyny Konopnej.
Bibliografia:
- Synthetic cannabinoids drug profile (wszystkie przypisy: dostęp 10.09.2021). https://www.emcdda.europa.eu/publications/drug-profiles/synthetic-cannabinoids_en
- Mechoulam:Celebrity Profile & Rare. Interviews https://sensiseeds.com/en/blog/raphael-mechoulam-celebrity-profile-rare-interviews/
- The Endocannabinoid System, Our Universal Regulator. https://www.jyi.org/2018-june/2018/6/1/the-endocannabinoid-system-our-universal-regulator
- Cannabinoid receptors: where they are and what they do. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18426493/
The Role of the Endocannabinoid System in Pain: https://link.springer.com/chapter/10.1007%2F978-3-662-46450-2_7#citeas
UNM Study: Cannabis Is Effective In Treating Depression, Improving Mental Health: https://www.forbes.com/sites/javierhasse/2020/07/02/cannabis-for-depression/?sh=595138686ccd
Cannabinoids in Medicine: Cancer, Immunity, and Microbial Diseases: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7795897/
Synthetic cannabinoids, https://aapcc.org/track/synthetic-cannabinoids
Medicinal Use of Synthetic Cannabinoids—a Mini Review https://link.springer.com/article/10.1007/s40495-018-0165-y
Spectrum Therapeutics, Badania naukowe na całym świecie: https://www.spectrumtherapeutics.com/poland/pl/research
Marihuana z apteki, https://www.gdziepolek.pl/artykuly/marihuana-z-apteki
