Neuralgia nerwu trójdzielnego – o chorobie
Nerw trójdzielny przewodzi bodźce czuciowe z głowy i twarzy. Neuralgia nerwu trójdzielnego to chroniczny ból, opisywany jako ostry, rwący, przypominający porażenie prądem.
Choroba bywa nazywana neuralgią trójdzielną, trigeminalgią, chorobą Fothergilla lub rwą twarzową.
Pojawia się wskutek podrażnienia nerwu, stanu zapalnego nerwu trójdzielnego, ucisku na tętnicę lub żyłę. Nerwoból może występować jedno lub obustronnie, w zależności od tego, ile gałęzi nerwu trójdzielnego nie działa prawidłowo.
Ból pojawia się także w odpowiedzi na stymulację tzw. punktów spustowych, które znajdują się na twarzy i w jamie ustnej. Mogą go wywołać: gryzienie, mówienie, dotyk, powiew wiatru, zmiana temperatury. Takie wyzwalanie bólu tłumaczy się centralną sensytyzacją w odpowiedzi na obwodową sytmulację nerwową.
Wstępowanie neuralgii trójdzielnej tłumaczy się uszkodzeniem otoczki mielinowej nerwu, które jest spowodowane przewlekłym, naczyniowym uciskiem na korzeń nerwu.Uszkodzeniu często towarzyszy stan zapalny nerwu trójdzielnego.
Klasyfikacja neuralgii nerwu trójdzielnego ze względu na rodzaj bólu:
- TN1: klasyczna neuralgia trójdzielna – epizod bólowy ostry, trwający kilka sekund, przerwy między epizodami są bezbolesne.
- TN2: piekący, pulsujący ból niezwiązany z żadną chorobą, który występuje przez więcej niż połowę czasu.
Wyróżnia się dwa rodzaje neuralgii trójdzielnej:
- Nerwoból samoistny: nie da się uchwycić jego przyczyny. Może być wywołany przez ucisk innych struktur na nerw. Jeśli tymi strukturami są naczynia żylne lub tętnicze, mówi się o konflikcie naczyniowo nerwowym.
- Nerwoból objawowy: może pojawiać się jako objaw chorób, na które choruje dana osoba. Nerw zaczyna się w mózgu, ucisk na niego może mieć związek z guzem ośrodkowego układu nerwowego. Może wiązać się ze stanem zapalnym nerwu trójdzielnego lub zwoju trójdzielnego, albo chorobą demielinizacyjną, która uszkadza osłonkę mielinową otaczającą nerw. Występuje również w stwardnieniu rozsianym (SM).
Neuralgia nerwu trójdzielnego – rzadka choroba
- Na neuralgię trójdzielną choruje 15/100 tys osób
- Co roku 5/100 tys doświadcza pierwszych objawów.
- Choroba dotyczy głównie pacjentów i pacjentek między 40 a 60 rokiem życia.
- Dotyka dwa razy więcej kobiet niż mężczyzn.
- Nerwoból prawego odgałęzienia nerwu trójdzielnego pojawia się pięć razy częściej niż lewego.
- Obustronny ból zdarza się tylko u 2% pacjentów, głównie jako współistniejący objaw u osób chorujących na stwardnienie rozsiane.
- Ból zlokalizowany jest zwykle w okolicy szczękowo-żuchwowej.
- Ból w okolicy czołowej pojawia się u mniej niż 5/100 chorujących osób.
Leczenie neuralgii trójdzielnej
Jest kilka ścieżek terapeutycznych w leczeniu neuralgii trójdzielnej i zapalenia nerwu trójdzielnego. W leczeniu nerwobólu samoistnego stosuje się leki przeciwdrgawkowe, przeciwpadaczkowe i przeciwarytmiczne.
Niektóre z przeciwdrgawkowych leków zalecanych w neuralgii nerwu trójdzielnego są wykorzystywane również w leczeniu depresji dwubiegunowej oraz zespołów maniakalnych.
Stosuje się też glicerol, który jest wstrzykiwany w obszar, w którym nerw się zaczyna. Można miejscowo ogrzewać obszar nerwu, albo stosować blokady tymczasowo wyłączające funkcje nerwu (znieczulające), które przynoszą krótkotrwałą ulgę.
Istnieją metody chirurgiczne, których zadaniem jest niesienie ulgi w bólu poprzez kontrolowane uszkodzenie nerwu trójdzielnego. Metody chirurgiczne stosowane w neuralgii trójdzielnej to min.:mikrodekompresja naczyniowa, termokoagulacja, gliceroza, lokalna analgezja z użyciem opioidów, krioanalgezja.
Narzędziem, które pomaga w ocenie intensywności bólu i monitorowaniu odpowiedzi na leczenie jest Kwestionariusz bólu McGill w połączeniu z analogową skalą nasilenia bólu.
Neuralgia nerwu trójdzielnego a medyczna marihuana
Receptory układu endokannabinoidowego CB1 zlokalizowane w obrębie ośrodkowego układu nerwowego biorą udział w modulacji sygnałów bólowych. Udowodniono, że ważną rolę w modulacji bólu odgrywają endokannabinoidy.
Mechanizm działania przeciwbólowego kannabinoidów jest inny, niż powszechnie stosowane leki, co otwiera drogę do leczenia bólu, który nie poddaje się standardowej terapii. Dotyczy to przede wszystkim bólu neuropatycznego i związanego ze stanami zapalnymi.
Obecny poziom zrozumienia działania układu endokannabinoidowego sprowokował liczne badania, których celem jest opracowanie leków na bazie medycznych konopi, które pozwolą na uzyskanie maksymalnego efektu terapeutycznego przy minimalnym natężeniu działań niepożądanych (do których zaliczany jest efekt odurzenia). Jak działa marihuana lecznicza w kontekście nerwobóli?
Leczenie wycelowane w układ endokannabinoidowy może opierać się na dostarczaniu do organizmu substancji (w przypadku medycznej marihuany – fitokannabinoidów), które łącząc się z receptorami układu powodują zwiększenie wydzielania endokannabinoidów, albo hamują ich wychwyt zwrotny. Niektórzy naukowcy uważają, że najlepsze efekty można osiągać łącząc tradycyjne leczenie przeciwbólowe z leczeniem poprzez stymulację układu ECS.
W 2019 roku przeprowadzono badania z udziałem 42 osób (32 kobiety i 10 mężczyzn) doświadczających neuralgii nerwu trójdzielnego. 81% uczestników doświadczyło zmniejszenia natężenia objawów neuralgii i stanu zapalnego nerwu trójdzielnego.
40% osób doświadczyło skutków ubocznych, ale tylko 2 osoby zrezygnowały z ich powodu z dalszej terapii. Najczęściej raportowanym działaniem niepożądanym było poczucie odurzenia, kolejnymi biegunka, senność, uczucie zmęczenia. O działaniach niepożądanych powinien usłyszeć lekarz przepisujący medyczną marihuanę, aby mógł ewentualnie dostosować dawkę lub włączyć leczenie innymi środkami.
50% osób, które wcześniej używały przeciwbólowo opioidów było w stanie zmniejszyć ich dawkę lub całkowicie zrezygnować z ich dalszego stosowania. Najskuteczniej proporcją kannabinoidów konopnych w tym badaniu było 1:1 THC i CBD.
Podobne wyniki pojawiają się również w innych badaniach, co skłania naukowców do uznania medycznych konopi za dobrą ścieżkę leczenia bólu wynikającego z neuralgii i stanów zapalnych nerwu trójdzielnego. Toczą się dalsze badania na ten temat.
Bibliografia
- Blok o chorobie na podstawie (dostęp do wszystkich źródeł 15.12.21):
1)https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/152920,klasyczny-nerwobol-nerwu-trojdzielnego
2)https://instytutleczeniabolu.pl/69/neuralgia-nerwu-trojdzielnego
3)https://neurologia-praktyczna.pl/a2661/Leczenie-neuralgii-nerwu-trojdzielnego.html - https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2430692/
- https://n.neurology.org/content/92/15_Supplement/P5.10-020
