Ból kręgosłupa może mieć bardzo różne przyczyny. Informacje zebrane w procesie diagnostycznym pozwalają na ustalenie przyczyn i wybór odpowiedniej formy terapii, na którą zwykle składa się kilka metod terapeutycznych stosowanych jednocześnie. Jedną z form leczenia bólu pleców jest terapia medyczną marihuaną.
Bóle kręgosłupa
Bóle kręgosłupa, w zależności od lokalizacji, natężenia, stylu życia danej osoby czy jej ogólnego stanu zdrowia mogą mieć bardzo różne przyczyny.
Dolegliwości bólowe w obrębie pleców bywają nazywane cywilizacyjnymi: często są konsekwencją siedzącego trybu pracy, nieprawidłowej pozycji ciała w czasie pracy siedzącej, niewielkiej ilości ruchu i niewłaściwej wyuczonej postawy, która nigdy nie została skorygowana przez fizjoterapeutę. Dlatego popularnym schorzeniem, na które uskarżają się pacjenci jest ból grzbietu.
Kolejną przyczyną są wszelkie urazy, które powodują zaburzenia w obrębie układu nerwowego i mięśniowo-szkieletowego.
Chcąc podzielić przyczyny bólu pleców na podstawowe kategorie, można wyróżnić przyczyny mechaniczne (swoiste) i przyczyny nieswoiste.
- Mechanicznymi przyczynami spowodowana jest zdecydowana większość przypadków bólów pleców i są związane z urazami lub przeciążeniem min. kości, mięśni, więzadeł, dysków, stawów lub nerwów. Niektóre rodzaje mechanicznych bólów pleców:
- Ból dyskogenny – pochodzi z krążków międzykręgowych i może mieć związek z uszkodzeniem pierścienia włóknistego lub zwyrodnieniem krążka międzykręgowego.
- Zmiany zwyrodnieniowe, zapalenie stawów – ból pochodzi ze stawów międzykręgowych i krzyżowo-biodrowych.
- Nadmierna ruchomość i przeciążenie stawów – dochodzi do nich z powodu nieprawidłowego ustawienia powierzchni stawowych względem siebie, np. w zaburzeniach chodu, niesymetrycznej siły mięśni grzbietu i obręczy miednicznej.
- Ucisk nerwów rdzeniowych i korzeni nerwów rdzeniowych – przepuklina, zwężenie kanału kręgowego.
- Ból pochodzi z mięśni i powięzi grzbietu – mogą być nadmiernie napięte, nieruchome, przeciążone lub przeciwnie – “zastane”.
- Ból pochodzi z miednicy – napięcia i nieruchomości w obrębie aparatu więzadłowo-powięziowo-torebkowego miednicy.
- Ból neuropatyczny – ból związany z uciskiem lub uszkodzeniem nerwów, przyczyny można przeanalizować na podstawie przykładzie neuropatii cukrzycowej.
Ból mechaniczny pleców może mieć charakter osiowy, jednak częściej towarzyszy mu: ból rzutowany, szczególnie ból korzeniowy, ubytki neurologiczne, problemy z chodzeniem, ucisk rdzenia kręgowego i idące za nim objawy oraz objawy ogólne, np. gorączka. Przykładem bólu rzutowanego jest rwa – ból zwykle przebiega po linii nerwów rdzeniowych (dermatomów), może “pochodzić” z kręgosłupa, ale objawiać się wyłącznie w innym miejscu, np. w kończynie. Rwie mogą towarzyszyć zaburzenia czucia, osłabienia mięśni kończyn.
- Nieswoiste przyczyny bólu pleców to wszystkie te, których wykrycie przy pomocy badań obrazowych okazuje się niemożliwe. Często są następstwem naturalnego procesu starzenia się, kręgosłupa. Przypadłości bólowe kręgosłupa o nieznanej przyczynie ograniczają się najczęściej do okolicy linii pośrodkowej w obrębie karku, albo całych pleców, mają charakter osiowy.
W przeciwieństwie do bólu pleców o podłożu mechanicznym, ból nieswoisty nie promieniuje w odległe od kręgosłupa obszary ciała, nie ma też charakteru korzeniowego (jak np. rwa). U większości osób ustępuje samoistnie, tylko u 10-15% osób zmienia się w ból przewlekły (trwający powyżej 3 miesięcy).
Rodzaje bólu pleców – podział ze względu na lokalizację:
- Zespół końskiego ogona: skutek ucisku korzeni wielu nerwów rdzeniowych w odcinku lędźwiowym kanału kręgowego. Objawy najczęściej pojawiają się gwałtownie i mogą ograniczać zdolność chodzenia, powodować zaburzenia czucia. Ciężkie przypadki wymagają interwencji chirurgicznej.
- Ból mięśniowo-powięziowy: może być punktowy, może promieniować, ale nie wzdłuż dermatomów, jak ból korzeniowy. Może trwać chwilę, godziny lub wiele dni.
- Ból kręgosłupa szyjnego: może być spowodowany zwyrodnieniem krążka międzykręgowego (tzw. dysku) w okolicy szyjnej kręgosłupa. Taką przypadłość nazywa się dyskopatią.
- Ból kręgosłupa lędźwiowego: analogicznie, może być spowodowany dyskopatią w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Inna możliwość to np. przepuklina.
- Dyskopatia odcinka piersiowego kręgosłupa: zwyrodnienie krążka międzykręgowego w odcinku piersiowym kręgosłupa może być odczuwane jako ból między łopatkami, w mostku, albo promieniować na inne części pleców czy kończyny.
- Zapalenia stawu krzyżowo-biodrowego: ból zlokalizowany jest w pośladku lub okolicy kości krzyżowej, w pachwinie. Może promieniować do dolnej kończyny. Ma przewlekły charakter i często jest związany z procesami zwyrodnieniowymi, albo pojawia się w przebiegu innych chorób układowych.
- Zwężenie kanału w odcinku lędźwiowym lub szyjnym: pojawia się u osób starszych i jest naturalnym etapem procesu starzenia się kręgosłupa.
- Ból w obrębie miednicy mniejszej: przyczyny bólu miednicy mniejszej mogą być związane z zaburzeniami szkieletowo-kostnymi i neurologicznymi, ale też z zaburzeniami urologicznymi, ginekologicznymi (np. endometrioza), psychosomatycznymi.
Leczenie bólu kręgosłupa
Leczenie bólu jako takie wymaga interdyscyplinarnego podejścia i łączenia różnych metod terapeutycznych. W przypadku bólu kręgosłupa nie jest inaczej – najlepsze efekty są osiągane w wieloaspektowych formach terapii. Ich wybór zależy od rodzaju bólu, jego charakteru oraz indywidualnych potrzeb i predyspozycji pacjenta lub pacjentki.
Metody leczenia bólu pleców:
- fizjoterapia kręgosłupa: min. terapia manualna, akupunktura, joga kręgosłupa, oddziaływanie na bolące miejsce określoną temperaturą (ciepłe/zimne okłady).
- inwazyjne leczenie bólu kręgosłupa: min. selektywna blokada transforaminalna, termolezja, kriolezja, discektomia,
- leczenie farmakologiczne: min. leki przeciwbólowe wg. drabiny analgetycznej, przeciwzapalne, zmniejszające napięcia mięśni szkieletowych, antydepresyjne modulatory doznań bólowych,
- psychoterapia: uwalnianie napięcia, relaks, radzenie sobie z bólem, techniki medytacyjne, poznanie psychosomatycznego podłoża dolegliwości,
- medyczna marihuana.
Medyczna marihuana w leczeniu bólu kręgosłupa
Medyczna marihuana jest coraz częściej stosowaną alternatywą dla farmakoterapii bólu lub dodatkiem do farmakoterapii pozwalającym na stosowanie u danej osoby lżejszych leków przeciwbólowych. W przypadku bólu kręgosłupa, stosowana jest przede wszystkim w bólach neuropatycznych, przewlekłym bólu pleców związanym ze zwyrodnieniami lub występującym w przebiegu innych chorób.
- wykazuje działanie przeciwzapalne i neuroprotekcyjne,
- nie ma potencjału uzależnieniowego w takim stopniu, jak opioidy i silne, nieopioidowe leki przeciwbólowe,
- może mieć działanie antydepresyjne,
- wspiera regulację cyklu dobowego i ułatwia zasypianie, które u pacjentów i pacjentek z przewlekłym bólem bywa problemem,
- pozwala na zmniejszenie dawek lub odstawienie silnych leków przeciwbólowych, np. opioidów,
- może obniżać poziom bólu i poprawiać ogólną jakość życia chorujących osób.
Kannabinoidy konopne wiążą się z receptorami układu endokannabinoidowego i za jego pośrednictwem regulują procesy zachodzące w innych układach organizmu człowieka. W zależności od przyczyn bólu kręgosłupa, jego natężenia i stopnia, w jakim wpływa on na ogólne funkcjonowanie danej osoby, lekarz wybiera odpowiednią odmianę medycznej marihuany i zaleca określony schemat stosowania leku.
Bibliografia:
- https://link.springer.com/article/10.1007/s11916-008-0069-3
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.43. (dostęp po darmowej rejestracji)
- tamże.
- tamże.
- https://www.forumginekologii.pl/artykul/przewlekly-zespol-bolowy-miednicy-mniejszej-opcje-terapeutyczne
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34942876/ ; https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15030397/
